Makaleler

Hizmet tespit davalarından farklı olarak, bir günlük hizmet tespiti davalarının maksadı, işçinin sigortalı olduğunu iddia ettiği gün tarihinde sigortalı olup olmadığının araştırılarak karara bağlanmasıdır. Bu dava türünde araştırılan konu ve korunacak hak; işçinin sigortalı olarak çalıştığını iddia ettiği tarihte, işveren tarafından sigortasının yapılmaması nedeni ile SGK kurumuna sigorta bordrolarının sunulamamasından kaynaklı işçinin emekli olamama sorununu çözerek, eğer ki işçinin emekli olmaya hakkı var ise, işçiye bu hakkını tesis etmektir. 

İşçilerin fiili olarak işe başladıkları tarih ile işverenler tarafından sigorta girişlerinin yapıldığı tarih farklılık gösterebilmektedir. İşverenlerin kanuna uygunsuz bu hareketlerini ortadan kaldırarak işçilerin mağduriyetini gidermek adına hizmet tespit davaları ve BİR GÜNLÜK hizmet tespit davaları işçilerin haklarını koruma altına almaktadır.  

Olağan olarak sigortalılık niteliği, 506 sayılı Kanunun 2. maddesine göre hizmet akdinin kurulması ve 6. madde gereğince çalışmaya başlaması ile edinilir. Yani; işçinin sigortalı sayılması içi, işveren tarafından sigorta kaydının başlatılması zorunluluğu aranmamıştır. İşçiler nezdinde çıkabilecek hak kayıplarını engellemek adına; sigortalılığın başladığı tarih fiili olarak çalışmaya, işe başlandığı tarih olarak kabul edilmektedir. Hizmet tespit davalarında ve bir günlük hizmet tespit davalarında, bu uyuşmazlığın nasıl sübut edileceği noktasında takdir-i delil niteliğinde mahkemelerin esas aldığı deliller; tanık beyanları (aynı tarihte aynı iş yerinde çalışan işçiler, komşu iş yerlerinde çalışan işçiler) ve bilirkişi raporu delillerine dayanmaktadır. 

Fiili veya gerçek çalışmayı ortaya koyacak resmi belgeler ise; işe giriş bildirgesiyle birlikte 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesinde belirtilen sigortalının gün sayısını, kazanç durumunu, çalışma tarihleriyle birlikte ortaya koyan aylık sigorta gün bilgileri ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 17. maddesinde belirtilen 4 aylık prim bordroları gibi sigorta kurumuna verilmesi zorunlu belgelerdir. İşe giriş bildirgesinin verildiği ancak yasal diğer belgelerin bulunmadığı durumlarda çalışma olgusunu ortaya koyabilecek inandırıcı ve yeterli kanıtlar aranır, kamu düzenine dayalı bu tür davalarda hakim, görevi gereği doğrudan soruşturmayı genişleterek sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını belirler. İşverence yasal süresinde verilmekle zorunlu sigortalılık tescilinin dayanağını oluşturan bildirgede işe giriş günü olarak yazılı tarihin kabul edilmemesi yönündeki Kurum işleminin iptali ile anılan 1 günlük çalışma süresinin geçerliliğinin tespiti niteliğinde olduğundan ve özellikle bu tür uyuşmazlıklarda işverenin taraf olarak yer alması zorunluluğu da bulunmadığından, bu davalar işverene değil, doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu’na açılır. Çünkü, hizmet tespit davasından ziyade, bir günlük hizmet tespiti davalarında aranan menfaat; dava konusu zaman diliminde işçinin sigortalı olup olmadığıdır. Yargılama sonucunda çıkacak tespite göre işçinin emekliliğine karar verilecektir veya verilmeyecektir. Görevli mahkeme iş mahkemesi olmakla birlikte yetkili mahkeme Sosyal Güvenlik Kurumu’nun şubesinin bulunduğu yer veya Sosyal Güvenlik Kurumu merkezinin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde dava açılabilir. Ancak, dava açılmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat edilmesi zorunludur. Yapılan müracaata altmış gün içinde Kurumca cevap verilmezse talep reddedilmiş sayılır. Kuruma karşı dava açılabilmesi için taleplerin reddedilmesi veya zımni reddedilmiş sayılması şarttır.   

Av. Ahmet Faruk ÇİĞİL- Torun & Çiğil Hukuk Bürosu